6.sınıf sosyal bilgiler 6. ünite demokrasinin serüveni yazılıya hazırlık

6.sınıf sosyal bilgiler 6. ünite demokrasinin serüveni  yazılıya hazırlık 

VI. ÜNİTE: DEMOKRASİNİN SERÜVENİ

DEVLET  YÖNETİM  ŞEKİLLERİ :

1) Monarşi (Mutlakıyet): Tek kişinin egemenliğine dayanan yönetim biçimidir. Bu yönetimde bir kişinin

    sözü geçerli olur ve yöneticiler hep aynı sülaleden gelir.Yöneticiler Kral,İmparator,padişah olarak adlandırılır.

2) Oligarşi: Bir grubun veya bir zümrenin yönetim şeklidir.Halkın egemenliği yoktur.

3) Teokrasi: Ülkenin dini kurallara göre yönetilmesidir. Halkın egemenliği yoktur.

4) Cumhuriyet: Milletin kendini yönetecekleri seçtiği bir yönetimdir. Günümüzde en çok olan devlet

   yönetim şeklidir. Cumhuriyet yönetimi insan haklarına önem verir.

   Not : Cumhuriyet ile Demokrasi birbirine uyumlu bir elbise gibidir.

DEMOKRASİ: Halkın kendi kendini yönetmesine denir. Halk kendi yöneticilerini kendisi seçer. Bu hakkını milletvekilleri seçerek kullanır. Belli bir süre için milletvekillerini seçer milletvekilleri mecliste halk adına ülkeyi yönetir.

*Demokrasinin Temel İlkeleri:        

1.Milli egemenlik,          2. Hürriyet ve Eşitlik ,           3.Seçimler Ve Katılım,      4. Siyasi partiler. 

1.Milli Egemenlik: Demokraside egemenlik millete aittir. Millet bu hakkını temsilcilerini kullanarak seçer.

    Yönetenler, gücünü milletten alır.

2.Hürriyet ve Eşitlik: Hürriyet; başkalarına zarar vermeden her şeyi yapabilmektir. Eşitlik; hiçbir ayrım

    yapmaksızın herkesin kanun önünde eşit olmasıdır.

3. Seçimler Ve Katılım : Seçimlerin olması ve halkın çoğunluğun katılmasıdır.

4.Siyasi Partiler: Siyasi partilerin çok olması demokrasinin daha iyi işlemesini sağlar. Farklı düşüncedeki

    insanlar kendi fikirlerine uygun partilere üye olabilir. Ve istedikleri partiyi destekleyebilirler.

— Ülkeyi yöneten partilere “İktidar partisi”diğer partilere de “Muhalefet partisi”denir. Eğer bir parti

    tek başına iktidar olamazsa başka partilerle anlaşarak iktidar olur. Bu birleşmeye “koalisyon” adı verilir.

— Genel oy prensibi ise halkın yöneticilerini kendilerinin ve hepsinin oyu eşit şekilde seçmesidir.Oy kullanma     

    gizli sayımı ise açık yapılır.

TARİHTEN GÜNÜMÜZE DEMOKRASİNİN GELİŞİMİ :

1. M.Ö. 450  ---àDemokrasi ilk olarak “ Atina”(Yunanistan)’da doğmuştur.

2. M.S. 212  ---àRoma imparatorluğunda tarihte ilk kez herkese vatandaş olma hakkı tanınmıştır.

3. M.S 1215  --à İngiltere Kralı Yurtsuz John “Manga Carta Libertatum” ( Büyük Özgürlük Bildirisi)ni

    yayınlayarak kralın yetkilerini azda olsa kısıtladı.

4. 18.YY (1700-1800) --à Avrupa’da  Reform, Rönesans ve Aydınlanma hareketleri ile demokrasi ve

     özgürlükler gelişti.

5. 1789 --à  Fransız “İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirgesi” ile özgürlük , eşitlik, adalet, ulusçuluk gibi kavramlar

     tüm dünyaya yayıldı.

6. 1945 ---à II.dünya savaşı sonucunda demokrasinin gelişimi olumsuz etkilenmiştir. 

7. 1948  --à  Birleşmiş Milletlerin yayınladığı “İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi (İHEB) ” ile insan hakları ve

    demokrasi hızla gelişti.

- Günümüzde dünyadaki  192 ülkenin 120’si demokrasi ile yönetilmektedir.

- Ülkemizde, M. Kemal Atatürk 23 Nisan 1920’de TBMM’yi açtı. 29 Ekim 1923’te Cumhuriyeti ilan etti. Böylece

  Türkiye çağdaş ve insan haklarına uygun bir yönetime geçmiş oldu.

İNSAN TEMEL HAK  VE ÖZGÜRLÜKLERİ :

- İnsan Hakları : İnsanların doğuştan gelen ve toplumda  daha iyi yaşaması için olması gereken haklardır.   

  Örn; Yaşama , eğitim, sağlık, seyahat ve yerleşme, düşünme hakları gibi.

- Özgürlük(Hürriyet) : Her insanın kendi iradesiyle her etkiden bağımsız bir şekilde karar vermesi veya hareket etmesidir.Herkesin özgürlüğü diğer insanların özgürlük sınırına kadardır.

TEMEL HAKLARIMIZ : ( İnsanların yaşaması için gereken haklardır)

 * En temel hakkımız  “ Yaşama ” hakkıdır. Temel haklar üç kısma ayrılır :

1- Kişi hakları: Yaşama, düşünme, yerleşme,özgür olma,kişi dokunulmazlığı gibi doğuştan olan haklardır.

2- Sosyal ve Ekonomik Haklar: Devletin kanunlarla insanların daha iyi yaşaması için sağladığı haklardır. Sağlık hakkı, Eğitim hakkı, Çalışma hakkı, Sosyal güvenlik hakkı, sendika kurma hakkı gibi.

3- Siyasi haklar: Ülke yönetimine katılmamızı sağlayan haklardır. Seçme ve seçilme hakkı, siyasi faaliyette

    bulunma hakkı, dilekçe hakkı, vatandaşlık hakkı gibi.

İNSAN HAKLARININ TARİHSEL GELİŞİMİ (BELGELER) :

- Günümüzdeki insan haklarının oluşması kolay olmamıştır. İlk çağlarda insanların çoğu hakları yoktu. Krallar ve diğer yöneticiler istediği gibi davrana biliyor ve insanlar köle olarak satılabiliyordu.  Zamanla demokrasi ve insan hakları gelişti ve günümüzdeki insan hakları oluştu.

1. Hammurabi Yasaları(MÖ .1795-1750) :  Tarihte bilinen ilk yasalar Babil kralı Hammurabi tarafından

    hazırlanmıştır. “Dişe diş (kısasa kısas)” ilkelerine dayanır.

2. Veda Hutbesi(632) : Hz. Muhammed’in vefatından önce  yaptığı  insan hakları ile ilgili konuşmadır.

3. Manga Carta Libertatum (Büyük Şart)-(1215) : Orta Çağ’da insan hakları için önemli bir adım olmuştur.

4. Kanunnameler(1520-1566) : Osmanlı devletinde Kanuni Sultan Süleyman kanunlar hazırlayarak

    insan haklarını korumaya çalışmıştır.

5. Fransız İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirgesi (1789) : Fransız ihtilalinden sonra yayınlanan bu bildirge  ile

     özgürlük , eşitlik, adalet, ulusçuluk gibi kavramlar tüm dünyaya yayıldı.

6. Kanun-i  Esasi(1876) : Osmanlı devletindeki ilk anayasa ile insan haklarında önemli gelişmeler olmuş ve

    halk ilk defa yönetime katıldı. (1876)

7. İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi (10 Aralık 1948) : Birleşmiş Milletler tarafından yayınlanan bu

    bildirge ile dünyadaki tüm insanların haklarının korunması ve yaygınlaşması amaçlanmıştır.

8. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ( 1950 ) : Avrupa devletlerin kendi ülkelerinde yaşayan insan hakve

    özgürlükleri için imzaladıkları sözleşmedir.

NOT : Türkiye 1949’da İHEB’i ,1954’de ise AİHS ’yi imzalayarak kabul etmiştir.

 * İnsan haklarını ülkelerde anayasalar koruma altına alır. Ayrıca uluslar arası kuruluşların ortak hareketiyle insan haklarını koruyacak belgeler de yayınlanmıştır. İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi, Çocuk Haklarına Dair Sözleşme, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi gibi… Bu belgeleri imzalayan ülkeler oradaki şartlara uymak zorundadır.

Anayasalarımız: 1) 1921 Anayasası       2) 1924 Anayasası,    3)1961 Anayasası,       4)1982 Anayasası

* Anayasamızın ilk üç maddesi değiştirilemez,değiştirilmesi dahi teklif edilemez.(1-Yönetimin cumhuriyet olduğu, 2-Laik,sosyal bir hukuk devleti olduğu, Atatürk milliyetçiliğine dayanması,   3-Bayrak,milli marş,başkent,dil)  

TARİHTE TÜRK KADIN HAKLARI :

- İlk Türk devletlerinde “Hatun”  Kurultaya(Meclis) katılırdı.Tek eşlilik vardı.Evlenme ve boşanmada kadının da

  söz hakkı vardı.

- Osmanlı Devleti zamanında kadınlar bazı konularda geride görünse de zaman zaman devlet yönetiminde bile

  etkili olmuşlardır.

- Cumhuriyet döneminde ise “ Türk Medeni Kanunu “ ile kadın-erkek eşitliği sağlanmış,1930-1934 yılları arasında

  kadınlara seçme ve seçilme hakları verilmiştir.   

-Türkiye 1985’de ‘Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Sözleşmesini’ kabul etti.